Từ thập niên 1960 bỗng nhiên xuất hiện hai giọng ca nữ lạ, Lệ Thủy và Mỹ Châu, trước một chút là Minh Cảnh. Bộ ba này đã một thời khuấy động các hãng đĩa, trở thành một hiện tượng mà báo chí lúc bấy giờ đã tốn rất nhiều giấy mực để viết về họ. Và với thời gian, họ đã chứng minh tài năng và dấu ấn nghệ thuật để lại cho đời.
Đã nhắc Mỹ Châu thì không thể quên Lệ Thủy, cũng như ngược lại hai ngôi sao sân khấu này dường như sinh ra là để hổ tương cho nhau, một nốt trầm một nốt cao tưởng chừng như tương phản nhưng là một bè kết hợp hoàn chỉnh trong bản “hợp xướng” cải lương.
Những chương trình nào có sự góp mặt của Lệ Thủy – Mỹ Châu luôn đem đến cho khán thính giả sự độc đáo của nghệ thuật ca diễn. Trong phạm vi bài viết này xin được nói về NSND Lệ Thủy, thần tượng số một của khán giả cải lương hiện nay.
Từ thời còn máy hát đĩa quay dây thiều với dĩa đá 78 tours, tôi đã được nghe giọng hát của chị với các bài Em bé đánh giày (hát chung Minh Cảnh), với nghệ danh Em bé Lệ Thủy. Rồi đồng loạt Nấu bánh đêm xuân (với Hữu Phước), Cô hàng chè tươi, Chúc Anh Đài, Bạch Thu Hà,… và hàng trăm bài tân cổ khác tiếp nối nhau ra đời và sự thăng tiến của chị cũng nhanh chòng chiếm lĩnh sân khấu.
Mới nghe trực tiếp truyền thanh ở đoàn Kim Chung 1, chị đóng vai đào con, đào phụ mấy tháng sau đã ngang nhiên lên đóng chánh và trở thành ngôi sao sáng giá. Lệ Thủy là hiện tượng lạ, chỉ xuất hiện trên sân khấu trong đĩa dù với vai diễn nào – chánh, vai phụ hay đào con – đều để lại dấu ấn riêng của mình.
Nếu như tiếng hát Mỹ Châu là sự thâm trầm, miên man nỗi buồn như dòng sông con suối len nhẹ xuyên qua đồng ruộng đem nước ngọt đến nuôi cây dưỡng đất, thì giọng ca Lệ Thủy như những cánh cò chấp chới bay cao trên trời đất rộng mênh mông, như cơn gió mơn man làm mát dịu trời đất giữa oi ả nắng hè.
Mộc mạc, chân phương thấm đượm nghĩa tình, niềm tin yêu phơi phới, giọng hát Lệ Thủy gần như đó là tiếng nói, tâm sự của người nông dân Nam Bộ, vườn xanh trái ngọt, đồng lúa bát ngát, sông nước hữu tình, chất chứa niềm yêu thương chung thủy hào phóng, chân thật, những kiếp thương hồ lênh đênh ngược xuôi lớn ròng cùng con nước.
Giọng hát ấy như gắn liền giữa con người và thiên nhiên, giữa nghệ thuật với hơi thở cuộc sống. Điếu đó giải thích vì sao NSND Lệ Thủy là ngôi sao cải lương có tuổi thọ với nghề cao nhất. Mấy chục năm dài đứng trên đỉnh cao danh vọng cho tới ngày hôm nay vẫn là ngôi sao ăn khách hàng đầu.
Nói như NSƯT Thanh Kim Huệ khi nhận xét về đàn chị của mình “Thấy chị Thủy hát bình thường như vậy đó, chứ khi đứng chung sân khấu với chị, dẫu mình có ca diễn thế nào vẫn không sao vượt qua chị. Khán giả vẫn thấy chị lớn hơn, vẫn là cái bóng phủ trùm. Còn mình, chỉ là cái bóng nhỏ đứng bên cạnh”.
Cũng như Mỹ Châu, Lệ Thủy không kén bạn diễn. Chị đã hát cặp từ Hùng Cường, Thanh Hải, Minh Phụng, Minh Vương, Thanh Tuấn cho đến những nghệ sĩ trẻ thuộc thế hệ đàn em như Trọng Hữu, Châu Thanh, Tuấn Thanh… kể cả những nam diễn viên trẻ chưa tên tuổi ở các đoàn tỉnh, chị vẫn là đối tác ăn ý, tạo hiệu quả tốt trên sân khấu.
NSND Lệ Thủy là nghệ sĩ ít thay đổi đoàn hát, những đoàn chị công tác đề có thời gian cộng tác rất dài. Chị cũng là nghệ sĩ hát show với các đoàn tỉnh nhiều nhất. Có thời điểm khi chị nhận hát hợp đồng với đoàn tỉnh nào thì gần như đoàn đó được “trúng số độc đắc” bởi số lượng khán giả ái mộ chị rất lớn, các suất diễn luôn đông nghẹt khán giả.
Tôi có dịp chứng kiến, khi chị ngồi trên đò máy đi vào điểm diễn thì khán giả rồng rắn chạy theo hai bên bờ để xem mặt thần tượng dài đến hàng cây số. Khán giả miền Tây vẫn coi chị là thần tượng yêu thích số một. Chính vì sự ăn khách đó mà suốt một thời gian dài chị là ngôi sao sân khấu được bầu show trả catse cao nhất.
NSND Lệ Thủy là ngôi sao cải lương ăn khách lâu dài nhất. Khán giả mộ điệu gần như quên thời gian đã chồng chất, sự thanh xuân đã phai dần của người nghệ sĩ cả đời hết mình vì nghệ thuật, chị vẫn bình dị giữa đởi thường, càng điểm tô thêm nhân cách của một nghệ sĩ lớn.
Khen Lệ Thủy có khác gì: đem nước đổ thêm vào sông”, những thành quả, những dấu son nghệ thuật của chị người trong nghề, khán giả mộ điệu cải lương ai cũng biết. Nhớ đến Lệ Thủy là nhớ đến tải năng, nhân cách của nghệ sĩ mẫu mực trên mọi phương diện, một tấm gương sáng từ nghề nghiệp cho đến sinh hoạt riêng tư để các thế hệ diễn viên trẻ noi theo.
Trên 50 năm qua những gì của Lệ Thủy đem đến cho khán gải là những bài ca tuyệt hảo, những vai diễn khó quên và cách sống hiền lành, đạo đức. Có lẻ vì vậy mà lúc nào chị cũng luôn phơi phới trẻ trung dù có lúc gia đình trải qua cơn sóng gió ngoài ý muốn, chị trở thành người chèo chống, gánh vác để rồi sao cơn mưa trời lại sáng và khán giả lại được dịp đồng hành cùng chị trên suốt chặng đường dài.
NSND Lệ Thủy là biểu tượng những gì tốt đẹp nhất mà sân khấu cải lương đã tùng có. Tôi nhớ chị “bẹ thơm non chùi đồng không sáng, anh chưa dứt sữa sao dám tán tỉnh tôi… hay “em đã biết yêu từ năm mười sáu tuổi nhưng nói ra chỉ sợ mấy anh cười”... hoặc “Bư ơi, mày đừng khóc nữa, ngồi khóc hoài thêm khổ thân ta”…; “Tiệc rượu đêm nay chưa tàn cuộc, Sơn ca đành vội vả bỏ đi sao”…
Cùng hàng trăm bài tân cổ khác Bánh bông lan, Dòng sông quê em, Chuyện tình Lan và Điệp… hầu như những ai biết ca vọng cổ đều đã thuộc lòng không cần quen biết, chỉ cần nói tên bài hát là có thể cùng nhau song ca để thấy tiếng hát Lệ Thủy đã là hơi thở trong niềm yêu mến trân trọng của khán giả sành điệu cải lương. Việc gì cũng vậy, có gieo thì có gặt.
Kết quả tuổi “thọ” lâu dài của NSND Lệ Thủy trên sân khấu có thể tóm tắt bằng mấy chữ “tài đức vẹn toàn”. Ngày nay phong trào đờn ca tài tử đã nổi dậy, một tín hiệu tốt đẹp hỗ trợ giúp sân khấu cải lương phát hiện ra những nhân tài mới, những giọng ca hay đã bắt đầu lắp lánh trên vòm trời nghệ thuật. NSND Lệ Thủy vẫn là sao sáng dẫn đường, xứng đáng là một đầu tàu gương mẫu để thế hệ trẻ soi theo.
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Giang Tiên
MEM
