Nhạc sĩ Duy Trì (1935 - 1986)

Nhạc sĩ Duy Trì (sinh năm 1935, tại huyện Vĩnh Châu, tỉnh Bạc Liêu; mất vào năm 1986) là thế hệ đàn em của các danh cầm: Năm Cơ, Bảy Bá, Văn Vĩ, Tư Huyện, Ba Xây, Chín Trích, Bảy Hàm... nhưng nuôi một hoài bão phải trở thành một danh cầm như các bậc đàn anh."

Sau hơn 20 năm quyết chí theo học đờn ca cổ nhạc tại Bạc Liêu với ông nội nuôi và ông Hai Rớt tại Sóc Trăng, Duy Trì tự nhận xét về ngón đờn kìm của mình có thể tự thân lập nghiệp được nơi xứ lạ quê người nên anh quyết định rời quê hương lên Sài Gòn để thực hiện hoài bão.

Đúng như lòng mong ước, trong quá trình tìm nơi ăn chốn ở tại Sài Gòn, tiếng đờn kìm lạ lùng của anh nhạc sĩ mù Duy Trì được các nhạc sĩ đàn anh tại đây phát hiện, giúp đỡ và giới thiệu vào đờn trong chương trình cổ nhạc của Đài Phát thanh Pháp Á. Tại nơi làm việc đầu tiên này, anh được "so dây nắn phím" cùng các danh cầm Năm Cơ, Văn Vĩ, Bảy Bá, Tư Huyên, Hai Long, đờn cho các giọng ca vàng của đài lúc đó là Thành Công, Chín Sớm, Sáu Thoàng, Kim Quyên, Bạch Huệ, Ngọc Ánh... và sau đó cộng tác với các hãng đĩa Hoành Sơn và Continental.

Chỉ vào nhạc sĩ Văn Tài - con trai út nhạc sĩ mù Văn Vĩ, người dẫn đường cho chúng tôi đến nhà vợ con nhạc sĩ Duy Trì đang cư ngụ tại Q.9, TP.Hồ Chí Minh - chị Nguyệt Hằng vui vẻ nhắc chuyện cũ: "Ba cậu hồi đó khó chịu lắm, không ưa gì ông Duy Trì. Cứ mỗi lần ông xã tui xin gia nhập vào nhóm của ba cậu với ý muốn được làm người em cùng cảnh ngộ, sống nhờ vào "ánh sáng" của tiếng đờn, nhưng năm lần bảy lượt ba cậu đều đưa ra một câu hỏi: Ngón đờn mầy đến đâu mà đòi sánh vai với tao? Chừng nào tiếng đờn mầy khuất phục được tao, thì chừng đó hãy nói chuyện sống chết có nhau".

Có lẽ do bị sốc theo kiểu Lưu Bình sốc Dương Lễ mà nhạc sĩ Duy Trì hạ quyết tâm ngày đêm luyện đờn chờ ngày "rửa hận"... Ngoài sở trường đờn kìm đã vang danh là một "ngón đờn tài ba" được các đàn anh trong nghề nể phục, Duy Trì vẫn quyết tâm tạo thêm một bước ngoặt mới sang lĩnh vực chơi đàn ghi-ta, vì đàn ghi-ta có đến 6 dây rất dễ sáng tạo ra nhiều chữ đờn quyến rũ và tươi mát hơn ở đờn kìm có 2 dây.

Danh ca Thành Công cùng nhiều bạn bè trong giới đàn ca đài phát thanh và ca dĩa bấy giờ phải công nhận tiếng đàn ghi-ta của Duy Trì thật đáng nể, nhất là về chữ đờn của anh đã đạt đến trình độ chơi bay bướm, kỹ xảo, và hóc búa; nếu nhạc công, ca sĩ nào yếu tay nghề mà "đụng" anh cũng dễ bị "đo ván".

Để đo lường sự nhận định trên có đúng không và đẳng cấp của Duy Trì đến đâu so với "ông vua" Văn Vĩ , trong năm 1959, danh ca Thành Công nhân dịp tổ chức một chương trình hòa tấu đàn ca tài tử liền có sáng kiến lồng vào đó một màn song tấu bằng đàn ghi-ta bản vọng cổ giữa 2 danh cầm mù Văn Vĩ - Duy Trì. Nhóm tổ chức trong lời quảng cáo gọi đó là "cuộc thi tài của hai con gà nòi" để tạo ấn tượng lôi cuốn khách đến xem.

Màn song tấu diễn ra. Qua 4 câu đầu "hồn ai nấy giữ" bất phân thắng bại, cả hai bằng những ngón đờn trau chuốt, luyến láy trôi chảy như dòng thác đổ từ cao xuống thấp không có lực cản trở nào, khán giả say sưa thưởng thức... Nhưng, trong khi khán giả không một ai không lo ngại cho tiếng đàn "non trẻ" của Duy Trì sẽ bị "chìm" dưới tiếng đàn "cổ thụ" của Văn Vĩ (sinh năm 1929 - NV) thì một sự kiện làm đảo ngược "dự kiến êm ả" của mọi người có mặt. Văn Vĩ bị rớt nhịp ở chữ "xề" cuối câu số 5 bởi tiếng đàn chẻ nhịp xuất sắc của Duy Trì. Sự kiện làm đảo ngược tiên đoán của mọi người, báo chí bình luận: "Sự cố đã xảy ra có thể do nhạc sĩ Văn Vĩ quá chủ quan ở tài nghệ của mình mà quên cảnh giác đến những mầm non".

Sau khi danh cầm ghi-ta Văn Vĩ bị danh cầm kìm Duy Trì cho "đo ván" bằng nhạc khí sở trường của Văn Vĩ, ai cũng tưởng "hai con gà nòi" này không thể ở chung được một chỗ. Nào ngờ, Văn Vĩ giữ đúng lời hứa công nhận Duy Trì đã khuất phục được anh và từ đó trên các sân khấu đại nhạc hội thường có sự xuất hiện của hai danh cầm khiếm thị tri âm thượng thặng này.

Vợ và các con của danh cầm Duy Trì tại căn hộ hiện nay ở Q.9.

Theo Huỳnh Công Minh