Trên sân khấu cải lương ngày trước, những nghệ sĩ nhí có tài ca diễn, được khán giả yêu thích thường được gọi là thần đồng, như dự báo tương lai sáng lạn… Nhưng hầu hết những thần đồng ấy chỉ hay khi còn ở tuổi thiếu nhi, đến tuổi thanh niên tưởng như tài năng sẽ phát triển hơn hóa ra lại tịt ngòi, thậm chí mau chóng chìm vào quên lãng, vì chẳng có duyên nghề, rất ít trong số đó thành công khi là người lớn. Trong số ít thần đồng nên danh, nên phận, trở thành nghệ sĩ có tên tuổi có thần đồng Quốc Tiến…
TỪ NHỎ ĐÃ NỔI TIẾNG THẦN ĐỒNG
Trên sân khấu cải lương ngày trước, những nghệ sĩ nhí có tài ca diễn, được khán giả yêu thích thường được gọi là thần đồng, như dự báo tương lai sáng lạn… Nhưng hầu hết những thần đồng ấy chỉ hay khi còn ở tuổi thiếu nhi, đến tuổi thanh niên tưởng như tài năng sẽ phát triển hơn hóa ra lại tịt ngòi, thậm chí mau chóng chìm vào quên lãng, vì chẳng có duyên nghề, rất ít trong số đó thành công khi là người lớn. Trong số ít thần đồng nên danh, nên phận, trở thành nghệ sĩ có tên tuổi có thần đồng Quốc Tiến…
Tên thật là Dương Quốc Hoa, sanh năm 1960 (Canh Tý) quê cha đất tổ ở huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, là con trai duy nhất trong gia đình, có hai chị và một em gái, người chị lớn ở nhà giữ đất hương hỏa, người chị kế là nghệ sĩ Phượng Mai (diễn viên đoàn Trung Hiếu, không phải nghệ sĩ Phượng Mai hải ngoại). Em gái Út là NSUT Phượng Hằng.
Từ nhỏ, năm 1959 vừa tròn hai tuổi, đã theo cha mẹ sống trong đoàn hát, đó là đoàn Huy Hoàng Cửu Long – Ba Xây. Đến năm 1963 thì về đoàn Tinh Hoa. Năm sáu tuổi đã bước lên sân khấu nhưng chưa có lương hàng đêm. Hồi nhỏ rất mê giọng ca Minh Cảnh, Quốc Tiến có làn hơi rất tốt nên được tác giả Điêu Huyền rất thương, thường lấy đờn violon dạy Tiến ca. Lại có nhạc sĩ Hai Phết đờn sến, đờn kìm của đoàn Tinh Hoa, rảnh rỗi hay dợt bài bản, vọng cổ.
Ngay từ nhỏ, Tiến đã ca rất vững vàng, nhớ lần đầu tiên bước lên sân khấu, được chị Bích Thủy (vợ nghệ sĩ Hữu Tài) và NSUT Hữu Lộc (lúc đó là đào, kép chánh của đoàn Tinh Hoa) làm mặt cho. Thấy con nít đi theo đoàn hát không được học chữ, anh Bé Ba (hiện nay là trụ trì chùa Phật Cô Đơn, pháp danh Thầy Minh Tài) đã bỏ công ra dạy cho lớp con nít ở trong đoàn, nhờ vậy mà Tiến không bị dốt chữ.
Nhớ lại Tiến rất biết ơn và thương mến những người thầy đầu tiên ấy. Năm Quốc Tiến đúng tám tuổi đã hát được nhiều vai kép con quan trọng nên được bà bầu Mười Cơ cho hưởng lương hằng đêm, vậy là chánh thức kể từ đó, Quốc Tiến trở thành một nghệ sĩ chuyên nghiệp. Vốn lanh lợi nên Quốc Tiến hát rất nhiều loại vai, nổi tiếng với biệt danh “thần đồng Quốc Tiến”. Trong đoàn Tinh Hoa có hề chánh Văn Đỏ, ca rất giống danh hài Văn Hường, khán giả rất thích anh hát.
Năm 1971, khi đoàn Tinh Hoa đang lưu diễn tại miền Trung, Văn Đỏ bị bắt quân dịch, đoàn không có người hát thay, Quốc Tiến đã tình nguyện hát thế vai anh hề chánh, phải vẽ râu, hóa trang cho già đi để che lấp mặt mũi con nít. Ở trong đoàn nhiều năm nên vai nào cũng thuộc, có thể nói Tiến thuộc hết các tuồng của đoàn từ lời ca, câu thoại, diễn xuất của các nghệ sĩ, nên thiếu vai nào Tiến đều hát thay tròn vai đó.
Đặc biệt khi hát thay Văn Đỏ, Quốc Tiến đã làm cho cả đoàn Tinh Hoa thời ấy bất ngờ, còn nhỏ mà diễn như người lớn, chọc cho khán giả cười nghiêng ngã, khi vô vọng cổ được vỗ tay tán thưởng rần rần. Con nít theo đoàn hát thường rất ma lanh, tiền hát được ngoài phần đưa cho cha mẹ, số còn lại Tiến dành dụm làm vốn cho vay tiền góp.Mười hai tuổi là chủ nợ của nhiều người lớn trong đoàn, nhờ dễ thương, đâu ra đó nên rất được người lớn tín nhiệm. Có thể nói từ 8 tuổi trở đi Tiến đã biết tự làm ra tiền.
ĐỔI NGHỆ DANH MINH TIẾN
Lúc nhỏ Tiến hay chơi chung với Chí Tâm, lúc này Chí Tâm đang hát kép con cho đoàn Tinh Hoa. Thích giọng ca Chí Tâm nên cũng bắt chước ca cho giống. Khoảng 13 -14 tuổi nghe Minh Vương ca, thích quá lại bắt chước Minh Vương. Ông Mười Quang (tác giả Trần Nhật Quang ông bầu đoàn Tinh Hoa) nghe, khen Tiến ca hay mới đổi Quốc Tiến thành Minh Tiến cho sáng hơn, vì lúc đó Minh Vương vừa nổi lên, là ngôi sao mới rất được khán giả yêu thích.
Suốt quãng đời tuổi thơ của mình Minh Tiến có nhiều kỷ niệm sâu sắc với đoàn Tinh Hoa,những cô chú, anh chị nghệ sĩ, công nhân trong đoàn như những người thân trong gia đình đã thương yêu, dạy dỗ cho Minh Tiến rất nhiều. Minh Tiến nhớ Đắc Thành, Vũ Huy Long (Mộng Long), Dương Chí Dũng, Hữu Lợi, Minh Đông, Minh Minh Cảnh, Tuyết Mai, Ngọc Thanh, Liên Chi, Trang Kim Nguyệt, Bích Thủy, Hữu Lộc, Hữu Tài, Hữu Huỳnh, Thanh Hoàng, Thanh Muôn, hè Nheo, hề Dừa, hề Văn Đỏ…
Nhiều thế hệ nghệ sĩ thay nhau diễn cho đoàn Tinh Hoa. Giờ đây người mất, người già, người còn gặp lại, người chẳng biết nơi đâu, họ là những người thầy, đồng nghiệp lớn tuổi, từ họ Minh Tiến đã học rất nhiều từ cuộc đời đến sân khấu. Những năm tháng bôn ba với sự nghiệp không có thời gian trở về quá khứ, đến khi lắng lòng thì bao nhiêu chuyện ngày xưa bỗng hiện ra, nhớ mà tuôn trào nước mắt…
Minh Tiến hát thêm vài năm nữa, đến 1975, vừa tròn 16 tuổi bị bể hơi không ca được. Lúc này đất nước mới hòa bình thống nhất, các đoàn tư nhân thành đoàn tập thể, hay giải tán nhập vào các đoàn quốc daonh, đoàn Tinh Hoa ngưng hoạt động, nghệ sĩ tứ tán. Minh Tiến và một số người về đoàn Văn Công Giải Phóng Khu Đông Nam Bộ thuộc tỉnh Đồng Nai. Vì không thể ca vọng cổ, Minh Tiến hát dàn bao.
Dần dần qua cơn bể tiếng, làn hơi mới của một chàng trai 15, 16 tuổi, trong vang, khỏe khoắn được hình thành, Minh Tiến về hát chánh cho đoàn Miền Tây tỉnh Hậu Giang. Giọng con nít không còn, Minh Tiến bắt đầu chuyển qua giọng Chí Tâm, Hùng Cường, Thanh Tuấn. Bao lần sang lọc, cuối cùng cách ca của Thanh Tuấn phù hợp nhất với chất giọng của Minh Tiến, và đã được định hình từ năm 1977 cho đến ngày nay.
Chuyện nghệ sĩ trẻ học và bắt chước theo cách ca của thần tượng là chuyện bình thường trên sân khấu cải lương, khởi đầu ai cũng cần có một cái chuẩn để học theo, khi đã chín chắn, đủ lực rồi mới sáng tạo tìm ra con đường khác mà đi, tạo nét riêng cho mình. Minh Tiến ca rất phong phú, hấp dẫn người nghe nhờ đã học, rút ra được những tuyệt chiêu của thần tượng biến hóa ra thành của mình.
TÁI HỢP VỚI ĐOÀN TINH HOA (VŨNG TÀU)
Ông Mười Quang và bà Mười Cơ lập lại đoàn Tinh Hoa, mời Minh Tiến trở lại hát chánh cho đoàn, đăng ký ở Vũng Tàu. Năm đó Minh Tiến vừa 18 tuổi, phải hát với những nghệ sĩ đàn chị như Diệu Hiền, Loan Thảo, Diệp Tuyết Anh, để xứng đào, một lần nữa trên sấn khấu Tinh Hoa, Minh Tiến phải vẽ râu để hát kép chánh.
Sau này các đàn chị ra đi, cộng tác với đoàn khác, một số diễn viên trẻ như Hồng Nhung, Hạnh Nga được mời về cho hợp lứa với Minh Tiến. Những vở cải lương: Phạm Công Cúc Hoa (2 hồi) được diễn liên tiếp 2 đêm, Ngai vàng và nữ tướng, Lá sầu riêng, Đẹp mối tình xưa…
Trở thành những vở có số doanh thu cao nhất của đoàn, các sân bãi có sức chứa 5, 7 ngàn người đều đầy kín, bộ 3 Minh Tiến, Hồng Nhung, Hạnh Nga được khán giả các nơi đoàn Tinh Hoa Vũng Tà diễn qua coi là trở thành thần tượng, những nghệ sĩ trẻ được yêu mến nhất thời đó.
Mười chín tuổi Minh Tiến trở thành ngôi sao trẻ nhất, rất ăn khách, đã biết đi xe hơi, đưa gia đình thoát ra khỏi cảnh nghèo khó, bao nhiêu năm cha mẹ, chị em là những người làm công, nghệ sĩ có vị trí rất khiêm tốn trong đoàn, sao với một số kép chánh đồng thời, trang lứa, Minh Tiến ở thời điểm đó là người có tiếng tăm vượt trội hơn, làm nhiều tiền hơn.
Người ta thường nói thời hoàng kim của cải lương hát cái gì cũng đông. Thật ra không phải vậy, có nhiều đoàn, nhiều nghệ sĩ, khán giả có nhiều chọn lựa, số đoàn hát có lượng khán giả đông hàng ngàn người không nhiều, chỉ đếm trên đầu ngón tay, vẫn còn rất nhiều đoàn thua lỗ, không bán vé được.
Thời nào cũng phải hay, phải chất lượng mới thu hút được khán giả. Thời vàng son của mình ở đoàn Tinh Hoa, Minh Tiến từng vượt mặt nhiều đàn anh tên tuổi, nhiều đoàn lớn khác khi đụng với Tinh Hoa, đều không doanh thu bằng. Khán giả rất tinh tường khi bỏ tiền ra mua vé vào xem hát…
DUYÊN NỢ VỚI TÂY NINH : Giữa lúc Minh Tiến và đoàn Tinh Hoa tưởng như một đại gia đình thì biến cố xảy ra… Vì bất đồng quan điểm với bà bầu Mười Cơ mà cả nhà Minh Tiến từ cha mẹ anh chị em đã rời khỏi đoàn Tinh Hoa, tìm một chân trời khác để sống. Sự chia ly của hai gia đình mấy mươi năm tình nhĩa là điều đáng tiếc.
Sau này, khi đoàn Tinh Hoa không còn, bà Mười Cơ ghé thăm gia đình ba má của Minh Tiến, tình nghĩa của họ vẫn như xưa, có gì chăng nữa thì hai gia đình đã như ruột thịt, đã cùng chia ngọt sẻ bùi, gian lao cực khổ suốt từ thời kỳ chiến tranh cho tới hòa bình. Từ thuở Minh Tiến, Phượng Hằng, Kim Thoa còn là những đứa bé hồn nhiên, vô tư.
Khi trưởng thành, Minh Tiến biết mình phải làm gì, dẫu sao địa vị của hai nhà thời đó khác nhau, một bên là bầu chủ, một bên là người làm công, tình cảm có đậm đà như thế nào chăng nữa vẫn không tránh khỏi chút tự ti, mặc cảm, sự ngăn cách vô hình ấy đã đẩy Minh Tiến một đi không bao giờ trở lại đoàn Tinh Hoa, dù cho tới bây giờ kỉ niệm với đoàn Tinh Hoa là một phần đời trong trái tim của Minh Tiến và gia đình.
Năm 1982, Minh Tiến chính thức rời khỏi đoàn Tinh Hoa. Là một nghệ sĩ trẻ đang thu hút khách nên Minh Tiến không khó chọn cho mình một bến đỗ mới. Đoàn cải lương Phước Chung với thành phần nghệ sĩ Phượng Nhung, Phương Loan, Kim Hương, Công Tài, Hoàng Minh Vương đã mời Minh Tiến về hát kép chánh.
Ở TP.HCM một thời gian, Minh Tiến quyết định đi lưu diễn ở các tỉnh bởi thời đó thu nhập của một diễn viên chính ở thành phố rất thấp so với hát ở tỉnh. Nghĩ mình còn trẻ, có thể quay trở lại thành phố tạo danh, khi có đủ điều kiện kinh tế để trang trải cho gia đình, một lần nữa Minh Tiến lại ra đi…
Đoàn cải lương Tiếng Hát Tây Ninh của bầu Minh Phục, Võ Ngọc Phi đã rước Minh Tiến về hát chánh với dàn nghệ sĩ rất trẻ gồm có Phương Hồng Thủy, Phượng Hằng, Thái Kim Hằng, Ngọc Minh… Người dân Tây Ninh rất yêu mến Minh Tiến từ thời còn diễn cho đoàn Tinh Hoa, biết Minh Tiến về đăng ký cho địa phương nhà, họ càng yêu mến nhiều hơn và những đêm diễn của đoàn Tiếng Hát Tây Ninh luôn chật cứng khán giả.
Hai tâm hồn trẻ gặp nhau, một người là con gái cưng của ông bà bầu, cùng là bạn diễn chính của nhau hàng đêm, một người là kép chánh, một ngôi sao trẻ, rất trẻ đang được khán giả hâm mộ, tình yêu trên sân khấu đã đưa họ đến gần nhau, không lâu sau đó, Minh Tiến chính thức thành hôn với cô đào Ngọc Minh trở thành con rễ trong gia đình Minh Phục – Bầu Phi.
Cuộc tình của hai người đã bền vững cho đến hôm nay, các con lớn đều học hết đại học, con gái lớn đã lập gia đình và đôi nghệ sĩ Minh Tiến, Ngọc Minh đã trở thành ông bà ngoại. Đôi vợ chồng Minh Tiến, Ngọc Minh cũng là trường hợp hiếm trong giới nghệ sĩ.
Từ khi có chồng sanh con, ngoài việc hát đào chánh trên sân khấu, thời gian còn lại Ngọc Minh dành chăm sóc cho chồng con, không giống những người vợ nghệ sĩ khác thường hay ghen chồng với những đối tượng phụ nữ khác, chị luôn biết kìm chế, thông cảm cho chồng là nghệ sĩ tên tuổi được nhiều người ái mộ, tất nhiên có nhiều mối quan hệ bên ngoài nên anh khá được tự do trong sinh hoạt.
Với Minh Tiến, anh luôn xác định gia đình là chỗ dựa vững chắc, bình yên nhất cho cuộc đời mình nên dù có “hoa lá cành” thế nào thì vợ con vẫn là số một, hai người đã biết nhường nhịn nhau, biết dừng lại ở những chừng mực nhất định nên suốt mấy chục năm qua, trải qua bao biến động trong công chuyện làm ăn, họ vẫn như hình với bóng.
Tình nghĩa ngày càng thắm đượm hơn theo với thời gian, thuyền tình Minh Tiến đã đeo đậu mãi nơi bến Ngọc Minh. Đoàn Tiếng Hát Tây Ninh trở thành gia đình lớn, tên tuổi của Minh Tiến gắn liền với một số kịch bản ăn khách, tiêu biểu là vở: Học Trò Quan Ngự Y của Thể Hà Vân.
LẦN THỨ HAI TRỞ VỀ THÀNH PHỐ
Năm 1985, gia đình bên vợ Minh Tiến sau mấy mươi năm vất vả với nghiệp làm bầu cải lương đã chuyển hướng làm kinh tế, ông Minh Phục và bà bầu Phi quyết định giải thể đoàn Tiếng Hát Tây Ninh. Thật ra, khi ở đoàn Tiếng Hát Tây Ninh, Minh Tiến làm ra tiền nhưng sự nghiệp không có gì sáng chói.
Sự thay đổi này vừa có lợi cho Minh Tiến đang độ chín của nghề nghiệp vừa đúng với định hướng của gia đình bên vợ. Minh Tiến về đầu quân cho đoàn cải lương Sài Gòn 2, lúc này đang cần bổ sung lực lượng trẻ thay thế cho những ngôi sao lớn phải ra đi, cùng lúc có mối quan hệ tốt với Nhà hát Trần Hữu Trang nên mỗi tuần Minh Tiến diễn cho mỗi đoàn ba buổi hát.
Ở đoàn Sài Gòn 2, Minh Tiến hát chánh ở những vở: Tiếng hò sông Hậu, Ánh lửa rừng khuya, Khách sạn hào hoa, Tìm lại cuộc đời… Ở đoàn 2 Nhà hát Trần Hữu Trang, Minh Tiến cùng với Thanh Thanh Tâm, Thanh Cúc diễn trong các vở: Nước mắt bạo lực, Bàn thờ tổ một cô đào…
Đặc biệt trong vở Bàn thờ tổ một cô đào khi danh hài Bảo Quốc rời đoàn 2 Nhà hát Trần Hữu Trang, không có người thế vai Xuyên, lãnh đạo đoàn và lãnh đạo nhà hát đã quyết định mời Minh Tiến hát thay Bảo Quốc. Tại sao có sự lựa chọn này, bởi trong quá trình cộng tác với nhà hát, anh em trong đoàn phát hiện Minh Tiến rất có duyên ở những lớp hài nên đã đề cử.
Đương là kép mùi, không ai dại gì chuyển qua hát hài, lại thế vai một Đệ Nhất Danh Hài đang ăn khách, phần thua chắc chắn sẽ về mình, nhưng Minh Tiến nghĩ khác, trước nhất anh tin vào khả năng của mình, thứ hai diễn để giúp đoàn, phần được sẽ nhiều hơn mất, bởi không ai đi so sánh một anh kép trẻ với một danh hài.
Không ngờ vai diễn này lại rất thành công, bởi nó chính là khoảng đời Minh Tiến hồi nhỏ sống ở đoàn Tinh Hoa, một sự trùng hợp ngẫu nhiên mà thú vị, vai diễn trên sân khấu cũng lại chính là cuộc đời thật mình đã trải qua nên Minh Tiến vào vai rất ngọt. Sau đó vở Bàn thờ tổ một cô đào được quay phim nhựa, Minh Tiến được mời đóng luôn vai Xuyên.
Mọi người cứ tưởng thêm một phát hiện mới về Minh Tiến, có biết đâu Minh Tiến đã hát hề từ khi còn là con nít. Sau này, Minh Tiến về cộng tác cho đoàn Huỳnh Long, đoàn Sài Gòn 1, về Hội Sân Khấu tham gia vở Ai giết nàng Kiều với Phương Hồng Thủy được Huy chương vàng qua vai Thổ Quan trong Liên Hoan Sân Khấu Thể Nghiệm toàn quốc.
Năm 1992, Minh Tiến về cộng tác với đoàn cải lương Trung Hiếu, đồng thời hợp tác cùng tác giả Huỳnh Minh Nhị, thực hiện một số vở cải lương nổi tiếng như Vụ án Mã Ngưu, Xin một lần yêu nhau, Đường gươm Nguyên Bá, Võ Đông Sơ Bạch Thu Hà, Ăn khế trả vàng… và hơn năm mươi vở khác.
LẦN CUỐI CÒN NẶNG NGHIỆP LÀM BẦU
Năm 1993, Minh Tiến lâm bệnh nặng, điều trị bằng tây y gần một năm vẫn không hết, sau đó được giới thiệu qua bệnh viện Y Học Dân Tộc, không ngờ những bác sĩ và điều dưỡng viên ở đây lại trị dứt căn bệnh lạ của Minh Tiến. Năm 1996, Minh Tiến lập đoàn Phi Long cùng vợ là Ngọc Minh, tiếp tục dẫn đoàn đi lưu diễn, được một năm thì Minh Tiến lại lâm bệnh một lần nữa, dẹp đoàn hát trở lại với cuộc sống đời thường.
NẾM TRẢI NHIỀU VINH NHỤC THĂNG TRẦM
Sau khi giải thể đoàn Phi Long năm 1997, Minh Tiến về nhà với hai bàn tay trắng, bao nhiêu tiền bạc dành dụm bị căn bệnh kéo dài gần ba năm tiêu hết, số ít còn lại cũng đi theo cái nghiệp làm bầu lần cuối chỉ vỏn vẹn chỉ một năm. Cải lương càng khó hát hơn, các con ngày càng lớn đang sức ăn sức học, Minh Tiến lại không muốn nhờ vả bên vợ hay bên gia đình chị em gái, lúc bấy giờ đều rất khá giả.
Hiểu chồng nên Ngọc Minh không hề than van khi gia đình lâm vào cảnh khổ, về mướn một căn nhà nhỏ ở phường Tân Hưng, Quận 7, TP.HCM, mùa mưa nước ngập đường quá gối, có đêm vợ chồng, con cái kê ghế ngồi chồm hổm, thức suốt đêm chờ nước rút. Gặp người chủ nhà tốt bụng, bán trả góp cho một miếng đất nhỏ, anh em bè bạn góp lại, người cho xi măng, người tặng mái lợp, sắt thép…
Với số tiền đi hát hàng đêm ở khắp mọi nơi, từ đám cưới, đám giỗ đến quán nghệ sĩ mà Minh Tiến gọi là tiền đi hát rong được người vợ Ngọc Minh tằn tiện, dành dụm để cất một căn nhà nho nhỏ cho gia đình. Đã từng có nhà lầu, từng có xe hơi, từng làm bầu chủ ở cái tuổi chưa tới ba mươi…
Từng mang bệnh nan y tưởng như không qua khỏi suốt hai năm dài, cả gia đình vợ con có lúc nheo nhóc… vậy mà tự thân mình, Minh Tiến đã đi hát khắp mọi nơi. Tiếng hát được mọi người thương mến, tiếng hát thắt chặt nghĩa bạn bè tri âm đồng điệu. Tất cả bằng tiếng hát, Minh Tiến đã mua được nhà cửa khang trang, lo cho các con ăn học, ba đứa lớn đã học xong đại học.
Nhìn lại quãng đời đã qua của mình, nhiều khi Minh Tiến không nghĩ đó là sự thật, nó giống như một giấc mơ với đủ cung bậc tình cảm, ngọt ngào, cay đắng, vinh quang, tuổi nhục… Bây giờ Minh Tiến vẫn tiếp tục đi hát rong để trả ơn Tổ nghiệp và cuộc đời đã cho những gì Minh Tiến đang có. Một đời người tưởng nhu rất dài mà nhanh như chóp mắt.
Với kinh nghiệm cuộc đời mình, Minh Tiến dạy con ăn ở hiền lành tử tế, như lời nhắc mình, cố sao giữ được chút tâm lành, nhìn đời với ánh mắt lạc quan, thân ái…
Khoái anh Phong _Vũ gì đâu. Cất công sưu tầm những bài báo gởi đến trang nhà cùng khán giả mộ điệu. Dịp nào mời anh cafe (hay 1 chầu nhậu) đễ ra mắt anh hen.
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Duongtonhu
còn cafe anh ít uống lắm.