Nghệ sĩ Hồng Nga nói có danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) hay không thì vẫn phải tự bôn ba để nuôi sống bản thân và gia đình. Được khán giả thương là đủ hạnh phúc rồi!
* Phóng viên: Công chúng rất ngạc nhiên khi biết chị chưa được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT, trong khi hàng loạt thế hệ nghệ sĩ đàn em, học trò của chị có người đã được phong tặng danh hiệu này từ rất lâu rồi?
- Nghệ sĩ Hồng Nga: Cách đây 15 năm, tôi có làm hồ sơ xin xét tặng danh hiệu NSƯT nhưng rồi bị loại nên buồn quá không làm thủ tục xin nữa. Bây giờ đã là nghệ sĩ thuộc dạng thâm niên rồi, có danh hiệu NSƯT hay không thì vẫn phải tự bôn ba để nuôi sống bản thân và gia đình. Được khán giả thương nên 50 năm qua tôi vẫn sống khỏe. Vậy là đủ hạnh phúc rồi!
* Chưa nói đến thành quả của chị trên sân khấu trước năm 1975, sau 1975, chị gắn bó với Đoàn Văn công TPHCM, rồi Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang cho đến Đoàn Cải lương 284 với các chuyến đi biểu diễn phục vụ đồng bào vùng sâu, vùng xa và bộ đội biên phòng vào những năm 1978-1979. Chị cũng từng đoạt huy chương vàng hội diễn toàn quốc. Những thành tích này không đủ để chị được phong tặng NSƯT sao?
- Cảm ơn nhà báo vì đã nhắc lại một giai đoạn đầy tự hào trong cuộc đời nghệ sĩ của tôi. Thời mà còn rất khó khăn, tôi cùng với các nghệ sĩ Diệp Lang, Lệ Thủy, Minh Vương, Quốc Hùng, Thoại Miêu, Thanh Hải… lội suối, băng rừng, đem tiếng hát đến với bà con vùng sâu, vùng xa, các anh em chiến sĩ đứng gác ở các chốt tiền tiêu.
Tôi có đông con lắm, đó là các em chiến sĩ thời đó, họ còn rất trẻ, khi nghe tôi ca bài vọng cổ Bà mẹ miền Nam của soạn giả Viễn Châu, họ ôm tôi rồi khóc và gọi mẹ.
Nghệ sĩ Hồng Nga vào vai bà Tư trong vở Tiếng hò sông Hậu (HCV Hội diễn Sân khấu Cải lương chuyên nghiệp toàn quốc năm 1978)
Nếu xét về mặt nghề nghiệp, tình cảm của công chúng mới lớn hơn những cái chuẩn danh hiệu mà ai đó đã đặt ra một cách cứng nhắc. Chúng tôi – những người nghệ sĩ cống hiến công sức cho nghệ thuật để mong đón nhận những tình cảm của công chúng.
Thứ tình cảm không phải “bỏ phiếu kín”, thứ tình cảm chan hòa từ cảm xúc của người nghe và người ca, nên dù có cực nhọc bao nhiêu chúng tôi vẫn tiến tới, không đòi hỏi quyền lợi, danh hiệu và lương bổng. Hai lần tham gia Hội diễn Sân khấu Cải lương chuyên nghiệp toàn quốc 1978 và 1985, tôi đâu nghĩ đến việc phải giữ lại huy chương vàng, bằng khen để “cộng điểm” xin xét tặng danh hiệu NSƯT.
Tôi chỉ biết thời đó, những vở tham dự hội diễn được giải bao giờ cũng diễn hơn 100 suất và cứ thế mà diễn, đến đỗi vai tuồng thấm vào trong hơi thở, mỗi ngày diễn một hay hơn. Những tác phẩm sân khấu cách mạng: Tìm lại cuộc đời, Khách sạn Hào Hoa, Cây sầu riêng trổ bông… in dấu trong lòng tôi cho tới ngày hôm nay.
* Khi biết tin mình không được xét duyệt, chị có tìm hiểu nguyên nhân?
- Có chứ. Tôi nghe ngóng thông tin, thậm chí đi gặp các chú, các anh ở Hội Sân khấu TPHCM, Sở Văn hóa - Thông tin TPHCM để xem mình khiếm khuyết điều gì. Trên thực tế, nhiều trường hợp có quá trình phấn đấu hơn tôi nhưng vẫn chưa được xét tặng danh hiệu, như: Nghệ sĩ - đạo diễn Bo Bo Hoàng, “Hoàng đế dĩa nhựa” Tấn Tài, nghệ sĩ Thanh Tú, nghệ sĩ Trang Bích Liễu, cố nghệ sĩ Thanh Thanh Hoa, cố nghệ sĩ Kim Ngọc… nên tôi cũng không bận tâm.
Nghệ sĩ Hồng Nga trong vở Mẹ yêu (HCV Hội diễn Sân khấu xã hội hóa 2008. Ảnh: Thanh Hiệp
Tôi thấy đến nay, chú bảy Viễn Châu (NSƯT Bảy Bá) mới được đặc cách xét tặng Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) thì quá là chậm. Ở Hà Nội, khi NSƯT Lê Khanh được đặc cách phong tặng NSND lúc mới ngoài 40 tuổi, NSƯT Lan Hương ngoài 45 tuổi.
Còn phía Nam, nhìn lại sẽ thấy, sau thế hệ các nghệ sĩ: Phùng Há, Bảy Nam, Năm Châu, Ba Vân, Thành Tôn, Lương Đống… đến mấy anh sau này: Huỳnh Nga, Diệp Lang, Đinh Bằng Phi, Thanh Tòng, họa sĩ Phan Phan… được “ đặc cách” phong tặng NSND đều đã ở giai đoạn về chiều, tuổi cao sức yếu. Muốn tiếp tục cống hiến cũng không còn sức khỏe. Đã gọi là “đặc cách” thì cũng phải công bằng chứ, sao có nơi lại được ưu ái hơn? Và tại sao lại xem tiêu chuẩn huy chương vàng, bạc là yếu tố quyết định?
* Vậy theo chị, nên xét duyệt danh hiệu NSND, NSƯT theo cách nào cho công bằng?
- Tôi có biết đến một trường hợp mà khi xét duyệt danh hiệu NSƯT đợt 6/2005 bảng thành tích của anh chưa đầy một trang giấy trắng, nhưng nếu không có dòng chữ: “cha đẻ của hai bài bản cải lương Đoạn khúc Nam Giang và Phi Vân điệp khúc” thì anh ấy rớt.
Gắn bó cả đời với sân khấu, tên tuổi chị được bảo chứng bằng hàng trăm vai diễn xuất sắc. Nghệ sĩ Hồng Nga là nữ nghệ sĩ duy nhất tổ chức được 4 live show ở tuổi 64.
Đó là NSƯT Văn Giỏi. Và nếu trong hội đồng xét duyệt đợt đó không có soạn giả Lê Duy Hạnh, Chủ tịch Hội Sân khấu TPHCM, thì ai sẽ là người giải trình cho cả hội đồng hiểu giá trị thành tích của anh Văn Giỏi để bỏ phiếu thuận. Tại sao quá trình phấn đấu của một nghệ sĩ lại chỉ dựa vào kết quả bỏ phiếu của 12 thành viên trong hội đồng chuyên ngành, trước khi đưa lên Ban Thi đua - Khen thưởng Nhà nước, mà cả phía Nam từ Huế vào Cà Mau, chỉ có mỗi soạn giả Lê Duy Hạnh đại diện.
Lá phiếu của anh Hạnh chắc chắn là am tường về sự phấn đấu và quá trình cống hiến của chúng tôi, còn 11 lá phiếu khác thì sao? Liệu họ có hiểu hết những gì về quá trình phấn đấu, sự cống hiến và sức hút của nghệ sĩ trong Nam đối với công chúng… Nghịch lý hơn là trước đợt tôi làm đơn xin xét duyệt danh hiệu NSƯT, các đồng nghiệp của tôi như: Thẩm Thúy Hằng, Nam Hùng, Hùng Minh, Mỹ Châu, Út Bạch Lan, Ngọc Hương, Diệu Hiền… không ai phải làm đơn xin và lập bản báo công huy chương vàng, bạc gì cả nhưng họ đều được xét tặng NSƯT. Vì sao sau này lại bày ra những thủ tục không hợp lý hợp tình này?
NSƯT Minh Vương:
Tôi thấy gian nan quá!
Cứ mỗi đợt xét tặng danh hiệu NSƯT, NSND là tôi lại thấy buồn. Đợt này biết mình không đủ tiêu chuẩn nên tôi từ chối không làm hồ sơ. Trước đây, để đạt được danh hiệu NSƯT, tôi thấy gian nan quá nên khi nghĩ đến danh hiệu NSND, tôi cảm thấy quá xa vời.
Trên thực tế, 4 nghệ sĩ đàn chị: Kim Cương, Bạch Tuyết, Ngọc Giàu, Lệ Thủy và soạn giả Viễn Châu đầy thành tích và công trạng như vậy mà vẫn nằm trong danh sách xin đặc cách thì sao có thể đến lượt tôi.
Chưa biết ai được ai không nhưng rõ ràng họ đã chịu một sự tổn thương rất lớn khi phải làm đơn xin.
Tôi trân quý tình cảm của công chúng khi mỗi đêm được đứng trên sân khấu, được nghe khán giả gọi mình là nghệ sĩ Minh Vương, bấy nhiêu đó cũng đủ làm tôi hạnh phúc.
Phong_Vũ
Trả lời với trích dẫn
Duongtonhu