Ngưa ô bắc

[thaydat]

NP ơi bạn viết cho tôi kí âm bài ngựa ô bắc đi. Ở diễn đàn cổ nhạc việt Nam NS Văn Sơn có kí âm bài này Nhưng bản đàn viết cho người mới học ít chữ đàn quá nên khi tập đàn cho người ta ca rất khó canh nhịp. Xin cảm ơn nhiều.

[nguyenphuc]

NP ơi bạn viết cho tôi kí âm bài ngựa ô bắc đi. Ở diễn đàn cổ nhạc việt Nam NS Văn Sơn có kí âm bài này Nhưng bản đàn viết cho người mới học ít chữ đàn quá nên khi tập đàn cho người ta ca rất khó canh nhịp. Xin cảm ơn nhiều.

Dạ được chú,
Để rảnh NP sẽ viết.

[nguyenphuc]

(LÝ) NGỰA Ô BẮC
(10 câu, nhịp tư thúc, hơi bắc)

1. (-) (-)
Cống xê (XAN) líu xừ hò xừ xan (XÊ)
2. (-) (-)
cống cống líu công xê (XAN) xê cống líu xừ tồn xừ xan (XÊ)
3. Cống xê xan xê cống líu (XÊ) líu cống líu xê líu xàn xê (CỐNG)
cống líu ú xừ ú líu (CỐNG) líu xàn xê cống xàn cống líu (XÊ)
4. Xê xê cống xê xan (XỰ) hò xự xan xê xan xê (-)
cống xê xàn xê cống líu (XÊ) líu cống líu xê tồn xê xan (XỰ)
5. Cồng liu u cồng xế xan (XỰ) hò xự xan cống tồn cống líu (XÊ)
cống líu xê xan xự xan (XÊ) hò xê cống xê xan (XỰ)
6. Cồng liu u cồng xế xan (XỰ) hò xự xan xê líu xàn xê (CỐNG)
cống o xê cống líu (XÊ) xư xư xự xan (HÒ)
7. Xàng o xán liu la (LIU) xế xế xán cộng xề cộng liu (U)
xề u xán xế xề xế xán (U) xán u liu cộng liu ú liu (XỀ)
8. Xàng xề xán cộng xề cộng liu (U) xán u liu xề "xàng xề xàng (XỀ)"
xàng xề liu u xán u liu (PHẠN) liu phạn liu ú xán tàn xàng (LIU)
9. Xàng o xán liu la (LIU) xế xế xán cộng xề cộng liu (U)
xề u xán xế xề xế xán (U) xán u liu cộng liu ú liu (XỀ)
10. Xàng xề xán cộng xề cộng liu (U) xán u liu xề "xàng xề xàng (XỀ)"
xàng xề liu u xán u liu (PHẠN) liu xàng phạn xán (LIU).

[thaydat]

Đây là bản đàn của nhạc sĩ Văn Sơn Ký âm

1. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
2. (O) (O)
3. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
4. XỪ XÀNG (xề) là XỀ CỒNG (liu)
5. u liu (CỒNG) liu XỪ XÀNG (xề)
6. CỒNG XỀ (XÀNG) CỒNG XỀ (O)
7. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
8. xề xàng (XỪ) HÒ XỪ xàng (xề)
9. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
10. XỪ XÀNG (xề) liu XÀNG XỀ (CỒNG)
11. CỒNG liu (XỀ) là XỪ XÀNG (HÒ)
12. (O) XỀ (u)
13. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
14. XỀ u (O) liu XỀ (O)
15. u liu (phàn) liu u xang (liu)
16. (O) XỀ (u)
17. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
18. XỀ u (O) liu XỀ (O)
19. u liu (phàn) liu u xang (liu)
20. Sao bản đàn này có 19 câu còn của NP 10 câu xin được chia sẻ. Mặt khác có nhịp ngoại còn bản đàn của NP không có?

[thaydat]

Đây là bản đàn của nhạc sĩ Văn Sơn :

1. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
2. (O) (O)
3. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
4. XỪ XÀNG (xề) là XỀ CỒNG (liu)
5. u liu (CỒNG) liu XỪ XÀNG (xề)
6. CỒNG XỀ (XÀNG) CỒNG XỀ (O)
7. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
8. xề xàng (XỪ) HÒ XỪ xàng (xề)
9. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
10. XỪ XÀNG (xề) liu XÀNG XỀ (CỒNG)
11. CỒNG liu (XỀ) là XỪ XÀNG (HÒ)
12. (O) XỀ (u)
13. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
14. XỀ u (O) liu XỀ (O)
15. u liu (phàn) liu u xang (liu)
16. (O) XỀ (u)
17. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
18. XỀ u (O) liu XỀ (O)
19. u liu (phàn) liu u xang (liu) Sao bản đàn của NP có 10 câu? Xin được chỉ thêm. bản này có nhịp ngoại còn bản của NP thì không thấy?

[nguyenphuc]

Dạ thưa chú thaydat,
Có nhịp ngoại đó chú, Ngựa Ô Bắc chỉ có 3 nhịp ngoại là các nhịp thứ 2 các câu 4, 8, 10 đó chú.
Bây giờ NP đang ở trong sở làm. Chiều về sẽ nói thêm.

[nguyenphuc]

Đây là bản đàn của nhạc sĩ Văn Sơn Ký âm

1. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
2. (O) (O)
3. CỒNG XỀ (XÀNG) liu XỪ XÀNG (xề)
4. XỪ XÀNG (xề) là XỀ CỒNG (liu)
5. u liu (CỒNG) liu XỪ XÀNG (xề)
6. CỒNG XỀ (XÀNG) CỒNG XỀ (O)
7. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
8. xề xàng (XỪ) HÒ XỪ xàng (xề)
9. CỒNG liu (XỀ) là XÀNG liu (XỪ)
10. XỪ XÀNG (xề) liu XÀNG XỀ (CỒNG)
11. CỒNG liu (XỀ) là XỪ XÀNG (HÒ)
12. (O) XỀ (u)
13. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
14. XỀ u (O) liu XỀ (O)
15. u liu (phàn) liu u xang (liu)
16. (O) XỀ (u)
17. TỒN xê xang (O) u liu (XỀ)
18. XỀ u (O) liu XỀ (O)
19. u liu (phàn) liu u xang (liu)
20. Sao bản đàn này có 19 câu còn của NP 10 câu xin được chia sẻ. Mặt khác có nhịp ngoại còn bản đàn của NP không có?

Chú thaydat ơi,
Bản Ngựa Ô Bắc gồm có 10 câu nhịp tư. Thầy xưa đã đặt như vậy chứ không phải NP tự chế ra.
Những điều NP viết ra đây không phải chỉ có chú thaydat với NP đọc, mà có rất nhiều bậc thức giả đọc cho nên NP không dám tự chuyên muốn chế như thế nào thì chế. Chú thaydat có thể viết thư hỏi thạc sĩ Huỳnh Khải về vấn đề này, hoặc nhạc sĩ Bảy Bá (tức soạn giả Viễn Châu), hoặc cô Kim Loan ở Trường Sân Khấu Nghệ Thuật chẳng hạn...

[nguyenphuc]

Lời ca đối chiếu bản đàn:

Ca NGƯA Ô BẮC
(Trích trong tuồng Lâm Sanh Xuân Nương của soạn giả Viễn Châu)

1. (-) (-)
Bấy lâu (nay) dâu hiền của (tôi)
2. (-) (-)
Đã khôn (ngoan) lại rành công (dung)
3. (Nên) tôi yêu (quý)
(suốt) mấy năm (dư)
4. Không lẫm (lỗi) điều chi (-)
bỗng một (hôm) trong nhà có (tiệc)
5. Nó dọn cơm (khách) lại thiếu đũa (ăn)
trước (đám (đông) làm tôi thẹn (mặt)
6. Tôi nổi (xung) đánh nó mấy (cái)
trời khiến (xui) nó chết tức (thì)
7. (-) Dâu (tôi)... (tôi) quý hơn (vàng)
8. Dẫu bạc (vạn) tiền ngàn (-)
cũng không (bằng một đứa dâu (tôi)
9. (-) Tử (sanh)... (số) kiếp rõ (ràng)
10. Mong minh (chúa) hãn tàng (-)
kẻo dân (lành) phải chịu ức (oan)

(Tuồng này cô/bà Bạch Huệ hồi còn trẻ đóng vai Xuân Nương)

-----o0o-----

Ca NGỰA Ô BẮC
(Trích trong tuồng Pham Công Cúc Hoa, soạn giả Viễn Châu)

1. (-) (-)
Hai đứa (con) ra đồng hồi ban (mai)
2. (-) (-)
Gà mười tám (con) vịt thì hai (mươi)
3. Nó (về) đây đủ (số)
không (thiếu) sót một (con)
4. Sao dì kêu (réo) cả tông môn (-)
Hai đứa (bây) là đồ ngỗ (nghịch)
5. Mẹ bây ngày (trước) chẳng biết dạy (con)
nói chuyện với (tao) bây trả treo như (vậy)
6. Dì rầy (oan) nên hai con mới thưa (rõ)
chớ nào dám (đâu) ương ngạnh hỗn (hào)
7. (-) Con Cúc (Hoa)... nó (thác) đã lâu (rồi)
8. Còn để lại hai (đứa) tiểu hồi (-)
làm cho (mình) phải rát cổ khan (hơi)
9. (-) Hai con (xin)... (năn) nỉ với (dì)
10. Con có (lỗi) thì dì rầy (-)
đừng nói (hành) người khuất mặt mà (chi)

Ghi chú: Lòng bản đàn để xướng âm ra thanh giọng và đặt lời ca. Nếu chữ đàn tại các nhịp chánh mà sai dấu giọng thì xướng âm cũng sai thanh giọng, người soạn giả không rành đặt lời ca theo dấu giọng của lòng bản đàn khi ca lên nghe không đúng với âm điệu. Tình trạng này từ xưa tới nay xảy ra rất nhiều, do "thầy đàn" viết lòng bản dùng chữ nhạc sai và bỏ dấu sai, rồi soạn giả không biết đàn dựa vào đó đặt lời ca cũng sai luôn.
Ví dụ dùng chữ nhạc sai như LIU hoàn toàn khác với HÒ, mặc dù khi đàn, bấm ngón tay cùng một phím. LIU là chữ nhạc không có dấu, HÒ là chữ nhạc có dấu huyền, căn cứ vào đó mà đặt lời ca, có đúng như vậy khi ca lên nghe mới hay, mới đúng âm điệu.
Phải nhìn nhận một thực tế không thể chối cãi là giới thầy đàn ngày xưa xuất thân ít chữ nghĩa cho nên viết bản đàn sai là điều khó tránh khỏi. Viết (chép) và lưu truyền sai là do "thầy đàn" thiếu chữ nghĩa chứ không phải thầy tổ ra bản sai, vì cổ nhạc Nam phần thoát thai từ nhạc cung đình tức là nhạc bác học.
Chú thaydat đối chiếu lời ca với chữ đàn để thấy rõ lòng bản đàn rất quan trọng, chữ nhạc và dấu giọng cũng rất quan trọng. Người đặt lời ca phải dựa theo lòng bản.
Ví dụ (Ngựa Ô Bắc):
Chữ đàn lòng bản: Cống xê (xang) líu xừ xang (xê)
Soạn giả đặt lời ca: Bấy lâu (nay) dâu hiền của (tôi)
Nếu lòng bản như chú thaydat trích dẫn là: Cồng xề (xàng) líu xừ xàng (xề)
Nếu đặt lời ca theo chữ đàn (ví dụ): Từ ngày (mà) bắt đầu đàn (kìm)... thì làm sao ca nghe ra hơi Ngựa Ô Bắc được ???

Í chít... thui hem nói nữa, coi chừng Mod Giang Tiên la tại sao phê bình người khác làm mất hoà khí giữa CLS với diễn đàn bạn... hic hic... stop!

*Bản Ngựa Ô Bắc thoát thai từ bản Lý Ngựa Ô (dân ca), do thầy tổ cải biên lại thành cổ nhạc Nam phần.

[nguyenphuc]

Như trên đã nói, bản Ngựa Ô Bắc thoát thai từ bản Lý Ngựa Ô (dân ca) như sau:

Nhạc Lý Ngựa Ô

1. (-) (-)
cống xê (xạng) xê xạng (xê)
2. (-) (-)
cống xê (xạng) xê xạng (xê)
3. Xạng (xê) công (líu)
công líu (cống) xê xạng (xê)
4. Cống xê (xạng) cống xê (-)
xê (xê) líu (xự)
5. Xự (xự) hò (xê)
xê (xê) líu (xự)
6. Xang (xang) hò (líu)
cống xê (-) xang xự là (hò)
7. (-) xề (u)
xán (-) u liu (xề)
8. Ú (-) liu xề (-)
ú liu (phạn) liu xàng (liu)
9. (-) xề (u)
xán (-) u liu (xề)
10. Ú (-) liu xề (-)
ú liu (phạn) liu xàng (liu)

Lời ca đối chiếu:

1. (-) (-)
khớp con (ngựa) con ngựa (ô)
2. (-) (-)
khớp con (ngựa) con ngựa (ô)
3. Ngựa (ô) anh (khớp)
anh (khớp) cái kiệu (hoa)
4. Í i (ạ) í a (-)
anh (tra) khớp (bạc)
5. Lục (lạc) đồng (đen)
búp (sen) lá (dặm)
6. Giây (cương) nhuộm (thắm)
cán roi (-) anh bịt bằng (đồng)
7. (-) là (đưa)
í (-) a đưa (nàng)
8. Anh (-) đưa nàng (-)
anh đưa (nàng) về (dinh)
9. (-) là (đưa)
í (-) a đưa (nàng)
10. Anh (-) đưa nàng (-)
anh đưa (nàng) về (dinh)

Chú thaydat thử đàn y các chữ đàn của bản Lý Ngựa Ô (dân ca), sẽ nghe y chang lời ca.

[thaydat]

Sao bản gốc của người ta 10 câu nhịp tư khi qua tay của nhạc sĩ Văn Sơn lại còn nhịp đôi tới 19 câu? NguyenPhuc có thể chia sẻ vấn đề này không? Nhạc Sĩ Văn Sơn hình như cũng là đề tử của Thầy giáo Thinh đó.