Ở Bến Tre, qua kết quả sưu tầm được, có hơn 70 điệu lý khác nhau. Trong “vườn lý” ngát hương của xứ dừa, chúng ta đã từng nghe các điệu
Lý chim chuyền, Lý đươn, (đan) đệm, Lý lu là, Lý con cua, Lý con cúm núm, Lý con sáo, Lý con quạ, Lý ngựa ô, Lý cảnh chùa... Lý có nhiều khả năng diễn đạt, đề cập, phản ánh mọi khía cạnh của đời sống thiên nhiên và xã hội, sự vật, sự việc chung quanh, vì vậy đề tài của lý vô cùng phong phú. Lý là tiếng nói của tình yêu lứa đôi hồn nhiên và mộc mạc, lý là ước mơ trong sáng, lạc quan, lý là khúc hát ngọt ngào của người bình dân ngợi ca cuộc sống, lý biểu lộ sự bất bình, sự phản đối trước những hiện thực bất công, chướng tai gai mắt, lý cũng là tiếng nói đồng tình, đồng chí dạt dào tin yêu... Người Bến Tre cũng đã chọn nhiều kiểu, nhiều cách để đặt tên cho các điệu lý như:
-Lấy nội dung của lời hát (ca dao) để đặt tên cho điệu lý: Lý cái phảng, Lý cảnh chùa, Lý trái bắp, Lý con cún, Lý đươn đệm...
-Lấy ngay mấy chữ đầu câu hát (ca dao) mà đặt tên cho lý: Lý dừa tơ, Lý con cua, Lý ông hương, Lý ba xa kéo chỉ, Lý nàng dâu, Lý chim chuyền, Lý con ác.
-Lấy tiếng đệm lót, tiếng láy đưa hơi mà đặt tên cho lý: Lý lu là, Lý hố mơi, Lý kỳ hợi, Lý bằng lưu thủy, Lý bằng răng, Lý giọng ứ, Lý hố khoan...
Lời của lý là những câu ca dao ở thể lục bát. Âm bậc trầm bổng của lời ca tạo ra cốt cách của âm nhạc, và ngược lại do yêu cầu của thẩm mỹ, âm nhạc lại tác động tới lời ca. Đó là mối quan hệ qua lại rất đặc biệt, sinh động của lý.
Trong thể loại lý Bến Tre có hệ thống tiếng đệm lót, tiếng đưa hơi, tiếng láy, hệ thống này đóng vai trò như "gia vị" cho món ăn giai điệu, những tiếng đệm lót, tiếng đưa hơi này đều không có nghĩa cụ thể, nó có tác dụng làm cho giọng hát lên bổng xuống trầm một cách thoải mái, do đó mà cơ cấu giai điệu được tự nhiên, lời ca được tô điểm đậm đà và bay bướm hơn.
Người ta phân biệt được các điệu lý ngoài cấu trúc, đường nét giai điệu và lời ca, như ở tiếng đệm lót đặc thù của nó.
Với tính năng động của nội dung với sự phong phú của đề tài, với hình thức nghệ thuật nhiều màu vẻ, tiết tấu sinh động, dồi dào về điệu thức... thể loại lý đạt trình độ cao về thẩm mỹ, nên đã có mặt ngay từ buổi đầu trong phong trào ca nhạc tài tử và là nguồn bổ sung vô tận cho âm nhạc sân khấu cải lương Nam Bộ.
(Theo
www.Bentre.gov.vn)
DOHOANG
Trả lời với trích dẫn
romeo
