Thắc mắc - Yêu cầu - Chia sẻ bài bản cải lương

[Thanh Hậu]

Thắc mắc, chia sẻ và trao đổi bài bản tài tử cải lương Nam bộ

Có nhiều thắc mắc về các vấn đề bài bản tài tử trong cải lương mà không biết hỏi ai, hoặc mình có thể biết, am hiểu về chúng và muốn trợ giúp, chia sẽ cho mọi người cùng kham khảo. Thì em xin phép mở chủ đề này để có thể giúp đỡ mời người. Mình có thể vào đây, có những tài liệu, những đoạn audio mình không biết điệu gì, mình muốn tìm tòi chúng, hiểu biết chúng để củng cố cho mình thì mình có thể đăng lên và sẽ có sự trợ giúp từ người khác. Vậy thì chủ đề này sẽ giúp ta được nhiều trong công việc ca diễn, bổ sung kiến thức cho những người thích tìm tòi trong bộ môn nghệ thuật sân khấu này.

Bất kì câu hỏi nào liên quan đến phần lí thuyết của sân khấu cải lương cần được giải đáp như:
- Về 20 bài tổ trong Cổ Nhạc Tài Tử Việt Nam.
- Nhứt Lý : các điệu Lý
- Nhì Ngâm : ngâm Kiều, ngâm thơ, ngâm sa mạc...
- Tam Nam : ba bài Nam lớn
- Tứ Oán : các bài Oán
- Ngũ Điểm : sáu bài Bắc lớn
- Lục Xuất : sáu bài ngắn
- Thất Chinh : bảy bài nhạc lớn lễ, cung đình
- Bát Ngự : tám bài Ngự
- Cửu Nhĩ : 2 bài do nhóm tài tử miền Đông biên soạn
- Thập Thủ : thập thủ liên hoàn, 10 bài ngắn

Cách dùng những bài ấy, có khi vui nhộn, có khi bi ai, những nét đẹp của những bài đó. Khi nào ta dùng bài bi ai, khi nào ta dùng hơi Bắc... Một bài bản lớn hay dùng thì nhiều người biết đến. Nhưng có những bài bản nhỏ ít sử dụng thì chúng ta lại quên lãng, ít đề cập nhưng mang nhiều cái hay. Đó là lí do sao em lập chủ đề này. Chúc mọi người vui vẻ và cảm thấy nó bổ ích hơn.

[Thanh Hậu]

Em có nghe và có biết tên điệu cải lương Tâm Hướng Đạt, trong tài liệu có thấy ghi, nhưng em lại không hình dung ra được điệu nài. Ai có thể giúp em có audio hoặc chi tiết điệu này cho em xin. Em cám ơn...

Ủa mà cho em hỏi thêm bản Văn Thiên Tường có nắm trong khuôn mấy bài oán chính không ạ. Em nghe nói đó là một trong những điệu oán biến thể.

[nguyenphuc]

- Ngũ Điểm: sáu bài Bắc lớn

Không phải Ngũ Điểm (dấu hỏi), mà chính xác là Ngũ Điếm (dấu sắc).
Điếm có nghĩa là nền móng.
Nền móng của cổ nhạc là 5 cung HÒ - XỰ - XANG - XÊ - CỐNG.
Ngũ Điếm là 5 bản bắc nền móng của nhạc tài tử. Mỗi bản bắt đầu với 1 cung:
1. Lưu Thủy Trường vô chữ HÒ
2. Phú Lục Chấn vô chữ U (tức là chữ XỰ cao hơn 1 bát độ)
3. Bình Bán Chấn vô chữ XANG
4. Cổ Bản Trường vô chữ XÊ
5. Xuân Tình Chấn vô chữ CỐNG
(5 bản bắc đó là đủ 5 cung nhạc)
Sau người ta đặt thêm Bản Tây Thi Trường vô chữ LIU mà chữ LIU chính là chữ HÒ cao hơn 1 bát độ (giống như U và XỰ nói ở bản Phú Lục trên). Vì vậy sau này người ta gọi Sáu Bản Bắc là tính luôn bản Tây Thi. Nhưng bản Tây Thi không phải bản nền móng như 5 bản trước.

Trong giới chơi tài tử thấy rằng 2 bản Cổ Bản Trường và Tây Thi Trường quá dài và nhiều đoạn trùng lặp nên người ta lại đặt ra 2 bản khác là Cổ Bản Vắn và Tây Thi Vắn để thay thế cho 2 bản Trường vừa nói.
Ngày nay, 6 bắc được tính là:
1. Lưu thủy trường
2. Phú lục chấn (thường ọi Phú lục)
5. Bình bán chấn
4. Xuân tình (chấn (thường gọi Xuân tình)
5. Tây thi vắn
6. Cổ bản vắn.

Huhuhu... thắc mắc nhiều và dài quá, trả lời không xuể.
Hỏi từng phần thôi, từ từ rồi cũng thành nhiều (theo kiểu kiến tha lâu đầy tổ) mà.
Giống như ăn bánh, lột tới đâu ăn tới đó, lột nhiều quá... coi chừng ăn không hết... bỏ mứa
Kakakaka...

P/S: Sáu bản bắc nằm trong Ngũ Điếm trong giới tài tử gọi là bắc nhỏ chớ không phải bắc lớn.
Mà, bắc lớn là Bảy Bài (thuộc nhóm thất chính) gốc nhạc lễ được cải biên thành nhạc tài tử, nên còn gọi là 7 bài lễ. Bảy bài này gốc là bản đờn có nên còn gọi là 7 bài cò. Thí dụ Bài Hạ nhạc lễ còn gọi là Bài Hạ Cò (Bài Hạ Cò là bài để đờn nhạc nền cho Hát Bội và các nghi lễ thờ cúng (như cúng tế thần - cúng đình - hoặc tang lễ).

[nguyenphuc]

Em có nghe và có biết tên điệu cải lương Tâm Hướng Đạt, trong tài liệu có thấy ghi, nhưng em lại không hình dung ra được điệu nài. Ai có thể giúp em có audio hoặc chi tiết điệu này cho em xin. Em cám ơn...

Ủa mà cho em hỏi thêm bản Văn Thiên Tường có nắm trong khuôn mấy bài oán chính không ạ. Em nghe nói đó là một trong những điệu oán biến thể.

Bản Tâm Hướng Đạt thuộc bản ngắn (bản nhỏ) là loại bài bản sân khấu canh tân, hồi xưa có chơi, nhưng đã bỏ lâu rồi (cũng như bản Mộng Lầu Thu trong tuồng Nguyệt Thu Nga bây giờ không mấy người biết).
Có thể tìm bản đờn Tâm Hướng Đạt (lòng bản) chớ audio (đàn hoặc ca) chắc không thể tìm được.
Mà không có audio, không nghe được điệu thức như thế nào thì cũng như không !

P/S: Thời kỳ sơ khai của nhạc tài tử (thính phòng) thì bài bản không nhiều lắm.
Kể từ ngày cải lương hình thành (1918), vì người ta thấy bài bản tài tử quá dài (có nhiều bài bản khó ca) nên ngắt lớp ra dùng trong sân khấu cải lương, đồng thời đặt ra thêm nhiều bài bản nhỏ (bản ngắn) để dùng cho sân khấu cải lương. Những bài bản ngắn đó gọi là bài bản sân khấu canh tân, ngày nay gọi là bài bản cải lương.

Muốn nghe để biết những bản ít phổ biến thì có thể nhờ mấy thầy đàn giỏi đàn cho nghe và thu âm để dành.

[Thanh Hậu]

À, vậy là NGŨ ĐIẾM chứ không phải NGŨ ĐIỄM, cám ơn anh Nguyenphuc nhiều lắm. Dạ em sẽ hỏi từng phần, quên để cho mọi người cùng ý kiến. HiHi.

[Thanh Hậu]

Bản Tâm Hướng Đạt thuộc bản ngắn (bản nhỏ) là loại bài bản sân khấu canh tân, hồi xưa có chơi, nhưng đã bỏ lâu rồi (cũng như bản Mộng Lầu Thu trong tuồng Nguyệt Thu Nga bây giờ không mấy người biết).
Có thể tìm bản đờn Tâm Hướng Đạt (lòng bản) chớ audio (đàn hoặc ca) chắc không thể tìm được.
Mà không có audio, không nghe được điệu thức như thế nào thì cũng như không !

P/S: Thời kỳ sơ khai của nhạc tài tử (thính phòng) thì bài bản không nhiều lắm.
Kể từ ngày cải lương hình thành (1918), vì người ta thấy bài bản tài tử quá dài (có nhiều bài bản khó ca) nên ngắt lớp ra dùng trong sân khấu cải lương, đồng thời đặt ra thêm nhiều bài bản nhỏ (bản ngắn) để dùng cho sân khấu cải lương. Những bài bản ngắn đó gọi là bài bản sân khấu canh tân, ngày nay gọi là bài bản cải lương.

Muốn nghe để biết những bản ít phổ biến thì có thể nhờ mấy thầy đàn giỏi đàn cho nghe và thu âm để dành.

Ôi nghe hay quá đi thôi. Bản này chắc nhịp vui chứ hả anh. Anh không có audio hả, thế thì tiếc quá. Thấy bản này ngắn nghe anh nói giờ ít dùng hèn chi tìm hoài không thấy.

[nguyenphuc]

Ôi nghe hay quá đi thôi. Bản này chắc nhịp vui chứ hả anh. Anh không có audio hả, thế thì tiếc quá. Thấy bản này ngắn nghe anh nói giờ ít dùng hèn chi tìm hoài không thấy.

Bản Tâm Hướng Đạt thuộc loại bản nhỏ (bản ngắn) như đã nói trên, loại vui tươi.
Bản này giới đàn ca bỏ lâu rồi thì làm gì còn ai chơi nữa mà có audio.
Ngay cả một số "thày đàn" cũng chưa chắc gì nhớ (hay biết) bản này.
Đây là lòng bản đàn Tâm Hướng Đạt:


TÂM HƯỚNG ĐẠT
(25 câu, nhịp đôi, trường canh trung điệu)

1. (Liu) ú liu cồng (liu)
2. (Cống) líu cống xê (cống)
3. (Xê) cống xê xang (xê)
4. Xề (liu) liu u xán (liu)
5. (Liu) ú liu cồng (liu)
6. (Cống) líu cống xê (cống)
7. (Xê) cống xê xang (xê)
8. Xàng (xán) u liu cộng (xề)
9. Xàng (xán) u liu cộng (xề)
10. Xang (xừ) xang cống xê (xang)
11. Xàng (xán) u liu cộng (xề)
12. Líu (líu) líu cổng xang (xê)
13. Líu (công) líu (công)
14. Líu (công) công líu líu (công)
15. Liu (xề) liu (xề)
16. Liu (xề) xề liu liu (xề)
17. Xàng (xán) u liu cộng (xề)
18. Xang (xừ) xang cống xang (xê)
19. Xàng (xán) u liu cộng (xề)
20. Líu (líu) líu cổng xang (xê)
21. Líu (công) líu (công)
22. Líu (công) công líu líu (công)
23. Liu (xề) liu (xề)
24. Xề (xề) liu liu u (u)
25. U (liu) xề (liu).

Lời ca
TÂM HƯỚNG ĐẠT
(Trích tuồng Đầu Xanh Vương Khổ Hận của tác giả Tứ Lang)

1. (Giao) phó qua tay (mi)
2. (Ráng) giúp ta thành (công)
3. (Cải) trang ra nhà (quê)
4. Vào (xin) ở với Kế (Thân)
5. (Bởi) mi đã rõ (thông)
6. (Mặt) mũi của con (ta)
7. (Mi) gắng công dò (thăm)
8. Sống (chết) xem ra thế (nào)
9. Liền (đó) mi quay trở (về)
10. Ta lo (bề) giải cứu trẻ (thơ)
11. Điều (ấy) tôi xin thi (hành)
12. Dẫu (chết) tôi cũng đành (cam)
13. Khéo (khôn) mắt (tinh)
14. Núp (theo) bén gót Kế (Thân)
15. Để (xem) hắn (đem)
16. Tiểu (thơ) dấu kín nơi (đâu)
17. Còn (chúng) tôi quay trở (về)
18. Phúc (trình) cho chúa đảng (hay)
19. Khảo (sát) kỹ cang tình (hình)
20. Đấu (chiến) với chúng một (phen)
21. Thử (xem) hỏa (tai)
22. Có (thiêu) hủy hết hay (không)
23. Mắt (Ưng) chúng (ta)
24. Đồng (thề) nêu gương chí (hướng)
25. Giết kẻ (gian) trừ tham (quan).

[Giang Tiên]

Những chia sẻ thật lý thú, giờ GT mới hiểu hết ý nghĩa của Ngũ Điếm. Hay quá.

Xin phép nguyenphuc, GT post lại bài Tâm Hướng Đạt vào danh sách bài bản nhé.

[nguyenphuc]

Những chia sẻ thật lý thú, giờ GT mới hiểu hết ý nghĩa của Ngũ Điếm. Hay quá.

Xin phép nguyenphuc, GT post lại bài Tâm Hướng Đạt vào danh sách bài bản nhé.

Phép tắc gì nè. Nguyenphuc đâu có copyright đâu mà phép với tắc.
Khi đã post lên đây rồi thì là tài sản chung của cả gia đình cailuongso nhà mình.
Cứ tự nhiên toàn quyền sử dụng.
Nếu giữ "bản quyền" thì nguyenphuc để ở nhà chớ đưa lên đây chi.
Khéo khách sáo coi chừng anh MEM và anh Koala cười cho kìa !

[Thanh Hậu]

Anh mod Phúc ơi, hôm nay mình học điệu Đăng Sơn Lãm Thủy đi anh, điệu này em thích, vui và hay, nhưng tiếc chưa có lòng bản, anh xem coi có cần chú ý gì điệu này không ạ ! Và cho em thêm thông tin nhé !