Bình Bán Chấn (trong Ngũ Điếm)

[nguyenphuc]

BÌNH BÁN CHẤN
44 câu nhịp tư hơi bắc
(sao trích trong tập bản đờn của NS Trọng Khanh)

1. (-) Xế xê (XANG) xang xê (-) xể xê xang (HÒ)
2. Xang xế (XÊ) xang hò (-) xế xán (CỒNG) tồn cồng liu (U)
3. (-) Tồn (U) xế xán (-) u liu (CỘNG)
4. Tồn là (LIU) liu cộng (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
5. (-) Tồn là (LIU) xế xán (CỒNG) tồn cồng liu (U)
6. Tồn liu (CỘNG) tồn u (-) xế xán (U) ủ u liu (CỘNG)
7. (-) Xề (XÀNG) xề xàng (-) xề xàng liu (CỘNG)
8. Tồn là (LIU) liu cộng (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
9. (-) Xế xê (XANG) xang xê (-) xể xê xang (HÒ)
10. Tồn xang (XÊ) xang hò (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
11. (-) Xế xê (XANG) xang xê (-) xể xê xang (HÒ)
12. Tồn xang (XÊ) xang hò (-) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
13. (-) Tồn liu (U) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
14. Tồn là (LIU) liu cộng (-) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
15. (-) Tồn liu (U) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
16. Tồn là (LIU) liu cộng (-) xế xán (CỒNG) tồn cồng liu (U)
17. (-) Tồn liu (U) xế xán (-) u u liu (U)
18. Tồn liu (CỘNG) tồn u (-) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
19. (-) Tồn ú liu (CỘNG) ú liu (CỘNG) tồn cộng liu (U)
20. Tồn liu (CỘNG) tồn u (-) ú liu (CỒNG) liu u (-)
21. (-) Tồn liu (U) xế xán (-) ú xán (LIU)
22. Tồn liu (CỘNG) tồn liu (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
23. (-) Tồn liu (U) xế xán (U) tồn u liu (CỘNG)
24. Tồn là (LIU) xán cộng (-) Xang líu (CỐNG) hò cống líu (XÊ)
25. (-) Xán u liu (XỀ) ú liu xề (-) cộng xán tồn (LIU)
26. Tồn liu (Ú) xán liu (-) xế xán (U) liu phạn cộng liu (XỀ)
27. (-) Hò là (XÊ) xang xê (-) xể xê xang (XÊ)
28. Xang líu (XỰ) xang xê (-) cống líu (XÊ) xang xê líu (XỰ)
29. (-) Xế xê (XANG) xang xê (-) xề xê xang (XỪ)
30. Xang xế (XÊ) xang xừ (-) xê xang (XỪ) xang xê líu (CỔNG)
31. (-) Xề (XÀNG) xề xàng (-) xề xàng liu (CỘNG)
32. Tồn là (LIU) liu cộng (-) ú liu (PHẠN) xán liu (-)
33. (-) Xê xang (HÒ) là hò (-) là hò xự (XANG)
34. Tồn xang (XÊ) xang xự (-) xê xang (XỰ) xang hò xự (XANG)
35. (-) Xế xê (XANG) xang xê (-) xể xê xang (HÒ)
36. Xang xế (XÊ) xang hò (-) xê xang (HÒ) là hò xự (XANG)
37. (-) Tồn xê xang (XỰ) xự xự (-) cống líu (XÊ)
38. Xang líu (XỰ) xang xê (-) hò là (XỰ) xang xê (-)
39. (-) Tồn là (LIU) liu ú liu (-) cộng cộng xê (XÀNG)
40. Xang liu (CỘNG) xê xàng (-) ú liu (CỘNG) tồn cộng xê (XÀNG)
41. (-) Hò là (XỰ) xự xự (-) xự xang (XÊ)
42. Xang líu (XỰ) xang xê (-) cống líu (XÊ) xang xế líu (XỰ)
43. (-) Xê xang (HÒ) là hò (-) là hò xự (XANG)
44. Tồn xang (XÊ) xang xự (-) xự xang (CỐNG) tồn cống xê (XANG).

Lời ca đối chiếu bản đờn:

KIM KIỀU TƯƠNG NGỘ
Soạn lời: Trọng Khanh

1. (-) Dưới (hoa) thấp thoáng (-) bóng dáng Thúy (Kiều)
2. Vừa trở (gót) buồng điều (-) hương thơm (còn) phảng phất chưa (tan)
3. (-) Chàng (Kim) vội vã (bước) theo người trong (mộng)
4. Với một (niềm) hy vọng (-) bày tỏ (nỗi) niềm riêng (-)
5. (-) Giai (nhân) đã (khuất) dạng cuối tường (đông)
6. Kim Trọng (ngẩng) nhìn theo (-) lòng lâng (lâng) nỗi buồn vô (hạn)
7. (-) Thoáng (nhìn) thấy (cành) kim thoa của người (đẹp)
8. Liền đưa (tay) vói nhặt (-) nhìn trâm (mà) dạ ngẩn ngơ (-)
9. (-) Nghĩ (suy) hữu (duyên) mới được trâm (nầy)
10. Mang về (chốn) thư phòng (-) lòng vương (mối) tương tư (-)
11. (-) Hôm (sau) tan (sương) đã thấy Thúy (Kiều)
12. Bên tường (gấm) kiếm tìm (-) chàng Kim (liền) bước ra ướm (giọng)
13. (-) Trâm (kia) xin (trả) về cho chủ (nọ)
14. Thúy Kiều (liền) từ tạ (-) ơn lòng quân (tử) thiếp xin ghi (tạc)
15. (-) Bấy (lâu) chàng (Kim) thiết tha mong (đợi)
16. Nay mặt (đà) đối mặt (-) thỏa tấc (lòng) trộm nhớ thầm (yêu)
17. (-) Tình (riêng) chàng liền (bày) tỏ với giai (nhân)
18. Lòng quân (tử) đa mang (-) chữ thủy (chung) đinh ninh tấc (dạ)
19. (-) Chiếc (quạt) hoa quỳ (liền) trao để làm (tin)
20. Kiều cũng (vội) trao tay (-) khăn hồng (với) kim thoa (-)
21. (-) Từ (khi) Kim (Kiều) đính ước ba (sinh)
22. Tình càng (đắm) càng say (-) hồng nhan (với) văn nhân (-)
23. (-) Sánh (vai) về (chốn) thư phòng Kim (Trọng)
24. Vui cầm (kỳ) thi họa (-) thật là (tài) có một không (hai)
25. (-) Mấy (vần) bút (đề) nhả ngọc phun (châu)
26. Bài bảy (chữ) bốn câu (-) nàng Ban ả (Tạ) cũng đâu sánh (bằng)
27. (-) Chàng (Kim) rằng (nghe) tiếng đã từ (lâu)
28. Tài cung (oán) cung thương (-) hãy so (dây) dạo vài âm (điệu)
29. (-) Sá (chi) đôi (chút) nghề riêng hèn (mọn)
30. Nhưng chàng (có) lời dạy (-) thì thiếp (xin) sẵn lòng lãnh (ý)
31. (-) Nâng (đàn) ngang (mày) trao tay người (đẹp)
32. Cung thương (nàng) làu bậc (-) so dây (võ) dây văn (-)
33. (-) Khúc (nầy) rõ (là) Hán Sở đánh (nhau)
34. Tiếng sắt tiếng (vàng) va chạm (-) kìa là (khúc) Tư Mã Tương (Như)
35. (-) Nỉ (non) ai (oán) là khúc Phượng (Cầu)
36. Quảng Lăng như (gợi) nỗi sầu (-) quá quan ngậm (hờn) là khúc Chiêu (Quân)
37. (-) Trong như tiếng (hạc) đục (như) tiếng suối mới (sa)
38. Khoan như (gió) thoảng qua (-) nhặt như (trời đổ mưa (-)
39. (-) Vừa (nghe) lòng (đã) ngẩn ngơ nỗi (sầu)
40. Khi tựa (gối) khi cúi đầu (-) khi vò chín (khúc) khi chau đôi (mày)
41. (-) Kim (Trọng) khen (rằng) hay thật là (hay)
42. Nghe như ngậm (đắng) nuốt cay (-) bậc tài (hoa) xưa nay phận (bạc)
43. (-) Chợt (nhìn) bóng (tà) đã xế hiên (tây)
44. Phòng khuê (nàng) trở lại (-) Kim tiễn (bước) đến tận thềm (hoa).

BÌNH BÁN CHẤN
Hòa Tấu
(Đờn Beat)
44 câu
-----o0o-----

[thaydat]

NP thấy bản đàn kiểu nào phù hợp thì viết. Mình đâu có kinh nghiệm gì về đờn ca đâu.

[nguyenphuc]

NP thấy bản đàn kiểu nào phù hợp thì viết. Mình đâu có kinh nghiệm gì về đờn ca đâu.

Thường thường người ta đờn theo lòng bản, vì đó là (những) bản vắn (bản nhỏ). Không phải bài bản lớn.
Bản nhỏ là lời ca giống như chữ đờn lòng bản.
Nhạc Huế chỉ đờn Lưu Thủy Kim Tiền, nhạc tài tử Nam Phần thì có thêm Bình Bán Vắn nên gọi Lưu Bình Kim. Vì thêm bản Bình Bán Vắn nên khi bắt qua Kim Tiền Huế phải thêm mấy câu Vĩ của Kim Tiền Huế để làm câu gối thì bắt qua mới liền mạch.

[thaydat]

Đàn vĩ Kim Tiền có phải kí âm:
Xê ( XANG )
Xê Cống Líu ( XÊ ) Xê ( XANG )
Xê Cống Líu ( XÊ ) Cống Xê Xang ( XỰ )
Xang Hò Xang ( XỰ ) Hò Xự Xang ( XÊ )
Cống Xê Xang ( XỰ ) Xang Hò Xang ( XỰ)
này không? Kí âm mà trước đây mình có hỏi NP đàn ví Kim Tiền là sao đó.

[nguyenphuc]

Thực ra thì bản Kim Tiền đâu có Thủ, Vĩ gì đâu. Vì bản Bình Bán Vắn không phải dứt Liu (hoặc Hò), do đó qua Kim Tiền Huế không được. Vì vậy phải lấy 9 nhịp cuối cùng của bản Kim Tiền làm nhịp cầu nối (câu gối) và gọi là Vĩ Kim Tiền cho dễ nghe vậy mà. Chứ Kim Tiền làm gì có Vĩ.

[nguyenphuc]

Người ta hòa tấu Lưu Bình Kim là hòa tấu đủ 3 bản hay mỗi bản chơi một số câu giống như chơi liên nam NP ? Cảm ơn.

Lưu Bình Kim là bản nhỏ nên khi hòa tấu thì đờn 3 bản liên tục theo thứ tự Lưu Thủy Đoản, Bình Bán Vắn, Kim Tiền Huế. Dứt bản nầy thì nối tiếp liến qua bản kia.
Lưu Bình Kim cũng được dùng trong nhạc lễ như đờn cho thầy (chùa) tụng trong các nghi thức Phật giáo, đờn ăn nhịp với mõ và khánh nên thường gọi là tụng tán. Khi thầy tụng nhanh thì đờn nhịp nhanh theo mõ của thầy tụng.
Riêng bản Lưu Thủy Đoản đờn nhanh cho thầy tụng gọi là Lưu Thủy Tẩu Mã, nôm na là Lưu Thủy thầy (là để đờn cho thầy tụng). Đờn rút chữ rút nhịp lại

[nguyenphuc]

Đều là nhịp đôi hơi bắc? Tại sao người ta lại thích chơi 3 bản này một lượt vậy NP? Người đề xướng đầu tiên là ai vậy?

Ba bản nầy là nhạc cung đình, còn gọi là nhạc truyền thống, xuất phát từ cung đình Huế, do các nhạc quan triều Nguyễn sáng tác và đề xướng.
Hiện tại nhạc Huế vẫn còn sử dụng 3 bản nầy rất thịnh hành.

[nguyenphuc]

Khi nào rảnh NP viết cho xin 2 bài Lưu Thủy Đoản và Bình Bán Vắn nha. Kim Tiền Huế NP đã viết cho rồi.Cảm ơn

Dạ, nếu chú thích thì hôm nào rảnh NP sẽ chép lại và post 3 bản nầy lên diễn đàn.
Bây giớ chắc ít có người ca Lưu Thủy Bình Bán lắm. Kim Tiền thì còn một số soạn giả dùng trong một vài tuồng cải lương. Ngày nay người ta chuyển qua chơi các điệu Lý hết rồi.
Các bài bản cổ nhạc tài tử hầu hết có nguồn gốc từ miền Trung (nhạc cung đình) theo các đoàn người di dân từ Thuận Quảng vào. Các điệu Lý là chính gốc con nai tơ xuất phát từ dân gian Nam Kỳ Lục Tỉnh (miền Nam), trong đó có nhạc lễ cổ truyền cũng là của Nam Kỳ Lục Tỉnh, mà bây giờ người ta gọi là Nhạc Lễ Nam Bộ. Nhạc Lễ Nam Bộ không dính dáng gì tới đờn ca tài tử và cải lương.
Nhạc Lễ Nam Bộ chính là nhạc nền của Hát Bội và đình, đám, tang tế. Trong đó có đờn hát nam, hát khách, hát tẩu, tán, tụng, bóng rỗi, thầy pháp...
Hiện nay ở Bạc Liêu còn một ban nhạc lễ giữ được căn bản truyền thống cổ truyền. Hầu hết ban nhạc lễ các tỉnh đều lai tạp. Riêng hệ thống nhạc lễ Cao Đài thì từ khởi thủy họ có hệ thống bài bản riêng của họ, gọi là Nhạc Lễ Cao Đài Tây Ninh. Hệ thống nầy đang đào tạo ra cũng nhiều nhạc sinh.